W języku niemieckim istnieją dwa podstawowe imiesłowy: Partizip I (imiesłów czynny) oraz Partizip II (imiesłów bierny lub dokonany). Oba pełnią różne funkcje i są używane w różnych kontekstach.
Partizip I
Partizip I wskazuje na czynność odbywającą się równocześnie z inną czynnością w zdaniu głównym.
- W grupie imiesłowowej – opisuje czynność dziejącą się jednocześnie z czynnością główną.
Przykład:
Nach ihrer Tasche greifend läuft Frau Kunze zur Tür.
(Sięgając po torebkę, pani Kunze biegnie do drzwi.) - Jako rzeczownik – odnosi się do osoby, która wykonuje czynność wyrażoną przez imiesłów.
Przykład:
Die Abgeordneten betreten den Saal.
(Posłowie wchodzą do sali.)
W tym wypadku imiesłów jest odmieniany jak rzeczownik i często służy do neutralnego płciowo określania osób, np. der/die Abgeordnete (poseł/posłanka). - Jako przysłówek lub przymiotnik przysłówkowy – opisuje coś, co dzieje się właśnie teraz.
Przykłady:
Sie verlässt lächelnd das Haus.
(Ona wychodzi z domu uśmiechając się.)
Die lächelnde Frau verlässt das Haus.
(Uśmiechająca się kobieta wychodzi z domu.) - Jako przymiotnik określający – opisuje czynność w trybie czynnym.
Przykład:
In einem neben der Kommode stehenden Schirmständer steht ein Schirm.
(W stojaku na parasole stojącym obok komody stoi parasol.)
Partizip II
Partizip II odnosi się do czynności dokonanej lub biernej, najczęściej wskazuje na zdarzenia, które miały miejsce przed czynnością główną lub są skutkiem tej czynności.
- W grupie imiesłowowej – wyraża czynność wykonaną lub stan bierny.
Przykład:
Von den Eltern gelobt kostete er seinen Erfolg aus.
(Chwalony przez rodziców cieszył się swoim sukcesem.)
Zamiast dłuższego zdania: „Po tym, jak został pochwalony przez rodziców…” - Jako przysłówek lub przymiotnik przysłówkowy – opisuje stan lub czynność zakończoną.
Przykład:
Die Flasche steht geöffnet auf dem Tisch.
(Butelka stoi otwarta na stole.) - Jako przymiotnik określający – opisuje coś, co jest efektem wykonanej czynności lub jest w stanie biernym.
Przykład:
Das reparierte Fahrrad steht im Keller.
(Naprawiony rower stoi w piwnicy.)
Użycie Partizip II w czasach złożonych i stronie biernej
- Strona bierna (Passiv):
Das Zimmer wird geputzt.
(Pokój jest sprzątany.) - Futur II (czas przyszły złożony):
Ich werde ein Buch geschrieben haben.
(Będę napisał książkę.) - Plusquamperfekt (czas zaprzeszły):
Er hatte ein Buch gelesen.
(On przeczytał książkę.) - Perfekt (czas przeszły złożony):
Ich bin nach Wien gefahren.
(Pojechałem do Wiednia.)