W języku niemieckim często zdarza się, że przymiotniki lub imiesłowy (Partizipien) używane są jako rzeczowniki — wtedy nazywamy je substantivierten Adjektiven bzw. Partizipien (przymiotnikami lub imiesłowami rzeczownikowymi). W takiej funkcji mają one określony rodzaj (rodzajnik) i odmieniają się jak rzeczowniki.
Rodzaj i odmiana
Poniżej przedstawiono przykładową odmianę rzeczownikowych przymiotników/imiesłowów w liczbie pojedynczej i mnogiej dla rodzajów męskiego i żeńskiego.
| przypadek | maskulin (np. der Deutsche) | feminin (np. die Deutsche) | maskulin (np. ein Deutscher) | feminin (np. eine Deutsche) |
|---|---|---|---|---|
| Singular | ||||
| Nominativ | der Deutsche | die Deutsche | ein Deutscher | eine Deutsche |
| Genitiv | des Deutschen | der Deutschen | eines Deutschen | einer Deutschen |
| Dativ | dem Deutschen | der Deutschen | einem Deutschen | einer Deutschen |
| Akkusativ | den Deutschen | die Deutsche | einen Deutschen | eine Deutsche |
| Plural | ||||
| Nominativ | die Deutschen | Deutsche | alle/keine Deutschen | viele Deutsche |
| Genitiv | der Deutschen | Deutscher | aller/keiner Deutschen | vieler Deutscher |
| Dativ | den Deutschen | Deutschen | allen/keinen Deutschen | vielen Deutschen |
| Akkusativ | die Deutschen | Deutsche | alle/keine Deutschen | viele Deutsche |
Jak rozpoznać rzeczownikowe przymiotniki i imiesłowy?
- Substantivierte Adjektive to przymiotniki, które pełnią funkcję rzeczowników, np.:
- der Deutsche – Niemiec (mężczyzna)
- die Deutsche – Niemka (kobieta)
- Substantivierte Partizipien to imiesłowy używane jako rzeczowniki, np.:
- der Lernende – osoba ucząca się
- die Lernende – ucząca się (kobieta)
Zastosowanie
- Określanie osób lub grup – zamiast mówić o konkretnej osobie, możemy użyć rzeczownikowego przymiotnika, który wskazuje na przynależność do grupy:
- Der Deutsche liebt Fußball.
(Niemiec kocha piłkę nożną.) - Die Deutschen sind pünktlich.
(Niemcy są punktualni.)
- Der Deutsche liebt Fußball.
- Formy neutralne płciowo – bardzo często w oficjalnym i neutralnym języku używa się form rzeczownikowych, które nie wskazują wyraźnie płci lub są stosowane zarówno dla mężczyzn, jak i kobiet.
- Łatwiejsza odmiana – rzeczownikowe przymiotniki odmieniają się według standardowych wzorców, które trzeba dobrze znać, aby poprawnie tworzyć formy w zależności od przypadku i liczby.
Przykłady zdań
- Singular, maskulin:
Ein Deutscher lebt in Berlin.
(Niemiec mieszka w Berlinie.) - Singular, feminin:
Die Deutsche spricht drei Sprachen.
(Niemka mówi trzema językami.) - Plural:
Viele Deutsche reisen gern.
(Wielu Niemców chętnie podróżuje.) - Z imiesłowem:
Der Lernende versteht die Aufgabe.
(Uczący się rozumie zadanie.)