Po “dass” (że/aby) w języku niemieckim zawsze stosujemy szyk końcowy, zwany również szykiem podrzędnym.
Co to znaczy “szyk końcowy”?
Szyk końcowy oznacza, że w zdaniu podrzędnym wprowadzonym przez “dass”:
- Odmieniony czasownik (finitywny) idzie na sam koniec zdania.
- Jeśli w zdaniu występuje czasownik posiłkowy (np. haben, sein, werden) lub modalny (np. können, müssen, wollen), to właśnie on ląduje na końcu, a właściwy czasownik (w bezokoliczniku lub formie Partizip II) stoi przed nim.
Schemat wygląda tak:
Spójnik (dass) + Podmiot + Reszta zdania (uzupełnienia) + Odmieniony czasownik na końcu
Przykłady:
- Ich weiß, dass du morgen arbeiten musst. (Wiem, że jutro musisz pracować.)
- Tutaj: dass (spójnik) + du (podmiot) + morgen arbeiten (reszta zdania) + musst (odmieniony czasownik modalny na końcu)
- Er sagt, dass er krank ist. (On mówi, że jest chory.)
- Tutaj: dass (spójnik) + er (podmiot) + krank (reszta zdania) + ist (odmieniony czasownik “sein” na końcu)
- Sie hofft, dass sie bald nach Deutschland fahren kann. (Ona ma nadzieję, że wkrótce będzie mogła pojechać do Niemiec.)
- Tutaj: dass (spójnik) + sie (podmiot) + bald nach Deutschland fahren (reszta zdania) + kann (odmieniony czasownik modalny na końcu)
- Wir glauben, dass das Wetter morgen schön wird. (Wierzymy, że pogoda jutro będzie ładna.)
- Tutaj: dass (spójnik) + das Wetter (podmiot) + morgen schön (reszta zdania) + wird (odmieniony czasownik “werden” na końcu)
Kiedy używamy “dass”?
“Dass” jest używane do wprowadzania zdań podrzędnych, które najczęściej pełnią funkcję:
- Dopełnienia do czasownika (np. wissen, glauben, sagen, hoffen, denken, meinen).
- Dopełnienia do przymiotnika (np. sicher sein, froh sein, wichtig sein).